ARZU YARAŞIR
Çocuk Gelişimci
COVİD 19 hepimiz için yeni bir kavram olmasına rağmen yaşamımıza hızla dâhil olarak hakkında uzun uzun düşünmemize neden olmuştur. Biz büyükler virüsün bazı önlemlerle önlenebilecek olduğunu, tedavisinin mümkün olduğunu bilmemize rağmen zaman zaman kaygılar yaşıyor, panik oluyor, bazı zamanlar ne yapacağımızı şaşırıyoruz. Tüm bu süreçte ise çocuklarımızın bizleri izlediğini, davranışlarımızdan, hareketlerimizden, yaşadığımız duygusal karmaşadan etkilediğini unutuyoruz. Öncelikle kendimiz için sonrasında çocuklarımız ve diğer aile bireyleri için sakin kalarak kendimizi ve ailemizi koruyacağımızı aklımızdan çıkarmamalıyız.
COVİD 19 pandemisi ile birlikte birçok kişi pandemi öncesine göre evde daha fazla vakit geçirmeye başlamıştır.
Peki, bu süreçte gözümüzden sakındığımız çocuklarımız ne yapıyor?
Öncelikle yaşlara göre çocuklarımızın tepkilerinin farklı olduğunu bilmekte fayda var ve tüm çocuklar normal olmayan bu durumun farkındalar. İzlediğimiz haberler, TV programları, büyüklerin kendi aralarında konuşmaları, bizlerin yüz ifadeleri, günlük rutinlerinin bozulması (okula gitmeme gibi) ve daha birçok şey onlara bir şeylerin yolunda gitmediğini anlatıyor. Bu bilinmezlikle dolu süreç onları kaygılandırarak kendilerini ifade etmekte zorlanmalarına sebep oluyor. Bu yüzden öncelikle çocuğumuzun yaşına ve gelişimsel düzeyine uygun olarak süreç hakkında bilgiler vererek bu durumun geçici bir durum olduğunu açıklamalı çocuklarımıza yeterli bilgilendirmeyi yaptıktan sonra ise güvende olduklarını hissettirmeliyiz.
Bu süreç evin, aile bireyleri arasındaki iletişimin aslında ne kadar önemli olduğunu daha iyi anlamamıza yardımcı oldu. Bu süreci ailece güzel eğlenceli vakitler geçirmek ve aile bağlarını güçlendirmek için bir fırsat olarak görüp değerlendirmeliyiz.
Peki, bu süreçte neler yapabiliriz?
* Çocuklarınızla birlikte bir program oluşturabilirsiniz. Programda neler yapabileceğine birlikte karar vererek onların sürece dâhil olmasını ve yapılacak etkinliklerin önceden belirlenmesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca programa sürpriz faaliyet zamanları ekleyerek çocuklarınızın merak duyması için ortam hazırlayabilirsiniz. Bu zaman diliminde ise çocuğunuzun ilgi duyduğu bir etkinlik seçebilirsiniz.
* Çocuklarınızı gün boyu telefon, tablet, bilgisayar, televizyon gibi ekranlara bırakmayınız. Yaşına uygun olarak televizyon ve internette zaman geçirmesine izin verebilirsiniz ancak bunlar yaşına uygun sürelerle kısıtlı ve sizlerin denetiminde olmalı.
* Bütün aile bireylerinin bir arada olabileceği ve küçük gruplar halinde(kardeşle anne ya da baba ile) etkinlikler düzenlenebilir. Ebeveynler dönüşümlü olarak çocuklarla ilgilenerek kendilerine zaman ayırabilirler.
Çocuğunuzun yaşına uygun olarak;
- Yapboz oyunları (Puzzle),
- Satranç,
- Taş oyunları (3 Taş, 5 Taş, 9 Taş),
- Geleneksel kâğıt kalem oyunları; Kelime bulma, isim bitki şehir, mum, sos… vb. oyunlar,
- Doğaçlama oyunlar (oyuncaklar, eşyalar, kuklalar, vb.)
- Kulaktan kulağa, sessiz sinema vb.
- Yoğurma malzemeleriyle (oyun hamuru) oyunlar, su ve kum ile oyunlar, legolarla oyunlar,
- Nefes egzersizleri içeren oyunlar,
Örneğin: Pipetle pinpon topunu istenilen yere ulaştırma, balon şişirme gibi ekinlikler.
- Oyun kartları ile oynan oyunlar (eşleştirme, sıralama vb.)
- Kutu oyunları olarak adlandırılan birden fazla kişi ile oynanabilen oyunlar,
- Çocuğunuzun ev işlerinde size yardım etmesini ve sorumluluk almasını sağlayın.
Örneğin;
* Mutfak işlerini birlikte yapmak,
* Tabakları kurulamak, yerleştirmek
* Yemek yaparken, yemek masanı toplarken yapabileceği ufak işlerde size yardımcı olmasına izin verin,
* Sevdiği yiyecekleri, tatlıları birlikte yapmak vb.
* Çamaşırları ayırmak, katlamak vb.
- Geri dönüştürülebilir ve kullanılmayan materyallerden yeni malzemeler üretilebilirsiniz.
Örneğin; İstediği bir oyuncak, bez bebek, kukla, kendi tasarlayacağı bir araba, rüzgârgülü vb.
- İhtiyacı olan bir ürün; kalemlik, pano, kutular, süs eşyaları vb. Çocuğunuzla birlikte atık malzemelerden ürünler yaparken bu konuda fazlaca seçenekler sunan internet sitelerinden yararlanabilirsiniz.
* Çeşitli bitkiler yetiştirebilirsiniz.
- Bitkiniz için kullanılmayan çeşitli malzemelerden saksılar yapabilirsiniz yaptığınız saksıları çocuğunuzla süsleyebilirsiniz.
- Bitkilerinize çocuğunuzla birlikte bakarak sorumluluk almasını sağlayabilirsiniz. Bitki bakımı için çocuğunuzla birlikte takvim oluşturarak bitki bakımını kolaylaştırabilirsiniz.
- Çilek yetiştirmek, fasulye yetiştirmek veya çiçek açan bir bitki yetiştirerek çocuğunuzun bitkilerdeki doğal değişimleri gözlemlemesini sağlayabilirsiniz.
* Çocuğunuzun tek başına resim yapabileceği gibi aile bireyleriyle birlikte de resimler yapabilirsiniz.
Örneğin; Bir çiçek çizerek ailece yapabileceğiniz resmi başlatabilirsiniz. Hep birlikte aile bireylerinin bu resim karesinde olmasını istediği şeyleri çizmesi ile devam ederek son halini aldığını kararlaştırdığınız zaman ortak resminizi duvarınızda sergileyebilirsiniz.
* Geçmişte sizin oynamaktan hoşlandığınız tüm geleneksel oyunları çocuğunuza öğretebilir ve çocuğunuzla oynayabilirsiniz.
- Hulohop çevirme etkinliği ile çocuğunuzla ayaklarda, kolda, parmaklarda hulohop çevirmeyi deneyebilirsiniz.
- İp ile oynanan oyunlar (parmaklarla oynanan iple süsleme oyunu vb.)
* Ailecek bir okuma saati belirleyip bu saat diliminde hep birlikte kitap okuyabilirsiniz.
- Okuduklarınızı birbirinize anlatmak için vakit ayırıp kitaplar üzerine konuşabilirsiniz.
- Çocuğunuzun okuduğu kitapları okuyarak onların okuduğu kitaplar hakkında konuşması için ortak noktalar bulabilirsiniz.
- Birlikte okuyabileceğiniz kitaplar seçip bazen siz okuyun çocuğunuz dinlesin, bazen siz dinleyerek çocuğunuzun okumasına fırsat verin.
- Okuduğunuz kitapları yarıda kesip kitabın sonunda neler olabileceği hakkında düşünün böylece kitabın sonunu çocuğunuzla birlikte yeniden oluşturabilirsiniz.
* Birlikte filmler, belgeseller seyredebilirsiniz.
- İzledikleriniz hakkında konuşabilir, merak edilen konularla ilgili birlikte araştırmalar yapabilirsiniz.
* Güne başlarken ailecek spor yapabilir bunu rutin hale getirebilirsiniz.
* Çocuğunuza bildiğiniz bir enstrümanı çalmayı öğretebilir ya da birlikte bir enstrüman çalmayı öğrenebilirsiniz.
* Birlikte müzik dinleyebilir, dans edebilir, birlikte söyleyebileceğiniz şarkılar öğrenebilirsiniz ve hatta kendi şarkı sözlerinizi oluşturabilirsiniz.
* Ev eşyalarından ritim materyalleri elde edip çocuğunuzla birlikte materyallerin çıkardığı farklı sesleri keşfedip kendi müziğinizi oluşturabilirsiniz. Oluşturduğunuzun müziği kaydedip eserinizi dinleyebilirsiniz.
* Kendinize bir etkinlik defteri oluşturabilirsiniz. Bu deftere yaptığınız etkinliği, size ne hissettirdiğini, yine bu etkinliği yapmak isteyip istemediğinizi hem çocuğunuz hem siz not edebilirsiniz bu sayede hem çok güzel anılar biriktirmiş hem de tekrar yapmak istediğiniz etkinlikleri belirlemiş olursunuz.
Tüm bu etkinlikleri çeşitlendirmenin sizlerin hayal gücüne bağlı olduğunu unutmayın. Her zaman olduğu gibi bu dönemde de çocuklarınıza güvende olduklarını ve sevildiklerini hissettirin. Aradığı her şeyin evinde mevcut olduğunu, sahip oldukları ile mutlu olmanın kıymetini öğretin. Evde yapabileceğiniz birçok şey olduğunu, bu sürecin fırsat olduğunu düşününün. Siz yine işe döndüğünüzde, çocuğunuz okula başladığında bu kadar birlikte olamayacağınızı hatırlayın. Bu dönemin her saniyesini birlikte eğlenerek öğrenerek, birbirinizi daha çok sevip sayarak geçirin! Unutmayın hiçbir eşya çocuğunuza sevildiğini, değerli olduğunu hissettirmez bunu ancak siz yapabilirsiniz.